نقد و تحلیل نسخه خطی منشآت محمد شاه بهمنی

منشات­نویسی یا نامه نگاری که در قدیم به آن ترسّل نیز می گفته اند از لوازم مهم در امور دیوانی(دولتی) حاکمان و فرمان­روایان بزرگ و محلّی به شمار می­رفته و به عنوان یکی از فنون نویسندگی در گستره ی فرهنگ و ادب فارسی، جایگاه ویژه ای داشته و سابقه ی دیرینه ای دارد.                   با نفوذ زبان و ادبیّات فارسی در شبه قاره و حمایت بی­دریغ پادشاهان هند از نویسندگان وشاعران فارسی­زبان، آثار فراوانی به زبان فارسی در آن سرزمین تحریر شد؛ از جمله منشآت­نویسی فارسی به گونه ای چشم­گیر مورد توجّه ادیبان و منشیان قرار گرفت. سبک این آثار بیشتر مصنوع، همراه با سجع، آراسته به صنایع لفظی و معنوی، استفاده از اشعار فارسی و عربی در ضمن نثر، می باشد.  اثر حاضر از مولّفی گم­نام در قرن یازدهم است و تنها نسخه­ی آن به شماره­ی 16170 در کتابخانه­ی مجلس شورای اسلامی نگهداری می­شود که نگارنده تلاش نموده این اثر را با روش قیاسی تصحیح نماید. بعد از بررسی­ها مشخّص گردید که این اثر نیز دارای خصوصیّاتی همچون دیگر آثار منشیانه می­باشد از جمله: دارای 129 آیه­ی قرآنی، 319 بیت فارسی،173 بیت عربی است و نیز بسامد بالای آرایه­های: تشبیه، سجع، کنایه، جناس، استعاره، تضاد و مراعات­نظیر در این اثر درخور توجّه است. همچنین تنیدگی نوشته­های متن با آیات، اشعار و امثال از دیگر محاسن این اثر می­باشد.